Grudzień kojarzy się z Gwiazdką, marzec z wiosną, a październik – z profilaktyką raka piesi. Pink October (różowy październik) już od 40 lat jest czasem pełnym kampanii, badań i wydarzeń edukacyjnych. Promują je także firmy, celebryci czy influencerzy. I chociaż temat wydaje się trudny, ten okres w roku jest tak naprawdę celebracją życia. Bo przecież profilaktyka to najlepszy sposób na to, żeby znacznie zmniejszyć prawdopodobieństwo zachorowania i dłużej cieszyć się dobrym zdrowiem.

 

Czy wiesz, że ograniczając czynniki ryzyka i stosując konkretne zasady, można zapobiec nawet połowie wszystkich nowotworów [1, 2]? Dodatkowo wcześnie wykryty rak piersi jest w pełni uleczalny [3]. Sprawdź, jak o siebie zadbać!

• Różowy październik – co to jest?
• Marsz Różowej Wstążki i inne wydarzenia. Miesiąc Świadomości Raka Piersi 2024
• Profilaktyka raka piersi: nawyki, które warto pielęgnować
• Jak wykonać samobadanie piersi?
• Dla kogo jest przeznaczona mammografia?
• Dla kogo jest przeznaczone USG piersi?
• Dlaczego profilaktyka jest tak ważna?

Różowy październik – co to jest?

Miesiąc Świadomości Raka Piersi to międzynarodowa akcja edukacyjna, która od lat ma miejsce na całym świecie – w październiku. To właśnie ten jesienny miesiąc jest okresem wzmożonej edukacji na temat problemów zdrowotnych, z którymi każdego roku zmagają się miliony osób na świecie. 

To bardzo ważny temat głównie ze względu na częstotliwość zachorowania: ok. ¼ wszystkich przypadków nowotworów złośliwych u kobiet to właśnie rak piersi [3]. Choroba najczęściej pojawia się w wieku 50–64 (młodsze osoby to 20% przypadków) [15]. Jednocześnie wczesne wykrycie to szansa na pełne wyleczenie, dlaczego wysoka świadomość na temat profilaktyki i metod diagnostycznych jest tak istotna [3]. 

Akcję zainicjowano już w 1985 roku, a prekursorami byli American Cancer Society i Imperial Chemical Industries (firma produkująca lek stosowany do walki z rakiem piersi). Na początku kampania trwała tydzień, jednak ostatecznie poświęcono szerzeniu świadomości cały miesiąc. Kilka lat później, w 1992 roku, symbolem Miesiąca Świadomości Raka Piersi stała się różowa wstążka [4]. 

Dziś dziesiąty miesiąc roku nieodłącznie kojarzy się z tym znakiem oraz różowym kolorem, dlatego jest nazywany różowym październikiem (Pink October). Jeśli chcesz więc włączyć się do akcji, przypięcie różowej wstążeczki do ubrania czy torebki lub umieszczenie jej w social mediach to najszybszy i najprostszy sposób! Co jeszcze można zrobić?

Marsz Różowej Wstążki i inne wydarzenia. Miesiąc Świadomości Raka Piersi 2024

Różowy październik każdego roku obfituje w wiele inicjatyw edukacyjnych, których głównym celem jest zwiększenie świadomości na temat raka piersi oraz profilaktyki zachorowania. Kobiety mają szansę m.in. na bezpłatne wykonanie badań, naukę samobadania czy wsparcie organizacji walczących z rakiem.

W jaki sposób ten miesiąc jest celebrowany tym razem? Poznaj najważniejsze wydarzenia i kampanie pinktober 2024!

• Marsz Różowej Wstążki – akcja organizowana od 2008 roku, podczas której uczestnicy przebierają się na różowo, przypinają wstążki i maszerują po ulicach Szczecina. W trakcie wydarzenia można wykonać badania USG i mammografię, a także odbyć lekcję samobadania piersi. W 2024 roku marsz zacznie się 19 października o godzinie 12:00.

• Kampania „Dotykam=Wygrywam” [6] – od 13 lat głównym celem kampanii jest promowanie samobadania piersi, aktualnie m.in. poprzez edukację w salonach brafittingowych oraz w aplikacji mobilnej. W akcji biorą udział ambasadorki i ambasadorzy, w tym roku to m.in. Marzena Rogalska, Natalia Przybysz, Daniel Qczaj czy Dorota Gardias.

• Wydarzenie „Dziaramy dla Dziewczyn” [7] – sposób na wsparcie fundacji „W związku z rakiem” i zyskanie nowego tatuażu. Akcja typu walk-in (bez wcześniejszego umawiania) odbędzie się w Gdańsku, Krakowie, Warszawie i Wrocławiu 12 października.

Wciąż trwa również kampania „Sprawdź, czy jesteś HER2-low” – skierowana do kobiet ze zdiagnozowanym rakiem piersi. Promuje badania poziomu ekspresji HER2 (to receptor ludzkiego naskórkowego czynnika wzrostu 2). Wynik badania pozwala na zastosowanie bardziej ukierunkowanego leczenia. Podczas trwania inicjatywy odbywają się m.in. spotkania z onkologami [8]. 

Profilaktyka raka piersi: nawyki, które warto pielęgnować

Październik to miesiąc, który szczególnie przypomina o profilaktyce raka piersi, m.in. istocie zdrowego stylu życia. Jak o siebie zadbać? Na początek poznaj 12 zaleceń ekspertów, które wymieniono w Europejskim Kodeksie Walki z Rakiem [9]:

1. Nie pal tytoniu.
2. Nie wdychaj dymu tytoniowego (np. w domu).
3. Dbaj o odpowiednią masę ciała.
4. Dbaj o aktywność fizyczną.
5. Dbaj o zbilansowaną dietę.
6. Ogranicz picie alkoholu.
7. Unikaj nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV.
8. Uważaj na substancje rakotwórcze w pracy.
9. Uważaj na stężenie radonu w domu.
10. Weź pod uwagę działanie hormonów.
11. Zadbaj o szczepienia przeciwko WZW B i HPV.
12. Bierz udział w programach badań przesiewowych. 

Co jeszcze pomoże Ci zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka piersi? W profilaktyce kluczowe są badania! Ich częstotliwość zależy od takich czynników jak wiek, obciążenie rodzinne czy styl życia. Co roku warto jednak wykonywać minimum [10]:

• podstawowe badania krwi i moczu,
• badanie ginekologiczne,
• cytologię,
• badanie palpacyjne piersi (przez lekarza),
• USG piersi / mammografię.

 Głównym sposobem na szybkie wykrycie ewentualnych nieprawidłowości jest również samobadanie piersi, które możesz wykonać samodzielnie w domu – bez stresu i w spokoju. Kiedy je przeprowadzać i jak to zrobić?

Jak wykonać samobadanie piersi?

Według organizatorów kampanii „Dotykam-Wygrywam” comiesięczne samobadanie wykonuje tylko 2–3% kobiet [11]. Należysz do tej grupy? Jeśli tak: cudownie, tak trzymaj! Jeśli nie, nigdy nie jest za późno na pierwszy raz.

• Kiedy? Badaj swoje piersi raz w miesiącu, między 6. a 9. dniem cyklu
• Jak? Nago (bez koszulki i stanika).
• Gdzie? Przed lustrem i pod prysznicem / podczas kąpieli.
• W jaki sposób? Najpierw wzrokiem, później dotykiem.

Jak co miesiąc sprawdzać swoje piersi w kierunku ewentualnych zmian? Oto krótka instrukcja samobadania piersi (na podstawie [3, 11]):

1. Stań przed lustrem i podnieś ręce do góry.
2. Obejrzyj piersi, sprawdzając zmiany:

• w stanie skóry (przebarwienia, marszczenie, napięcie, wciągnięcie, obrzęk),
• w wielkości, kształcie, asymetrii piersi,
• w wielkości węzłów chłonnych,
• w położeniu brodawki.

3. Ściśnij brodawkę i sprawdź, czy nie ma wydzieliny.
4. Pod prysznicem dotykiem zbadaj piersi i węzły chłonne pod pachami (połóż lewą dłoń z tyłu głowy, a prawą na lewej piersi. Zataczaj kółka trzema środkowymi palcami, od góry do dołu wokół piersi. Tak samo zbadaj prawą pierś).
5. Upewnij się, że nie ma guzów, obrzęków, stwardnień czy zgrubień.

Jeśli cokolwiek Cię zaniepokoi, porozmawiaj z lekarzem. Pamiętaj również, że nie każda zmiana to automatycznie rak – mogą to być np. torbiel, tłuszczak czy gruczolakowłókniak [12] – jednak wszystkie guzki warto jak najszybciej skontrolować. W ten sposób realnie zmniejszysz ryzyko poważnych powikłań. 

Dokładne wskazówki na temat samobadania znajdziesz m.in. w aplikacji BIUSTOapka, z którą nauczysz się poprawnie kontrolować stan swoich piersi. Podczas wizyty u ginekologa warto też poprosić swojego lekarza o instruktaż na żywo. Wiele lekcji praktycznych czeka na Ciebie także z okazji pinktober – poszukaj takiej akcji w swoim mieście!

Dla kogo jest przeznaczona mammografia?

Mammografia to zarówno badanie przesiewowe (pozwala wykryć zmiany we wczesnym stadium), jak i diagnostyczne (pozwala postawić diagnozę, gdy podejrzewa się obecność choroby). Polega na wykonaniu dokładnego prześwietlenia piersi.

Standardowo jest badaniem skierowanym do kobiet od 40. roku życia [10]. Lekarz może zalecić je jednak wcześniej u osób, które mają predyspozycje genetyczne do zachorowania lub niepokojące objawy wykryte w samobadaniu czy USG [13]. 

Obecnie w Polsce obowiązuje program profilaktyczny badań przesiewowych dla kobiet w wieku 45–74 lata, które co 2 lata mogą wykonać mammografię w ramach NFZ (bezpłatnie i bez skierowania) [14].

Dla kogo jest przeznaczone USG piersi? 

U kobiet do 40. roku życia jako badanie przesiewowe (lub po wykryciu zmian w samobadaniu) najpierw najczęściej wykonuje się USG piersi. Nie wymaga specjalnych przygotowań i jest zupełnie bezbolesne. Przeprowadza się je też u kobiet w ciąży [15].

Dlaczego profilaktyka jest tak ważna?

Już wiesz, że dzięki odpowiedniej profilaktyce (ograniczenie czynników ryzyka, stosowanie zaleceń z Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem) można realnie zmniejszyć liczbę chorych na nowotwory. 

Być może nawet nie zdajesz sobie sprawy, w jaki sposób drobne zmiany mogą wspomóc Twoje zdrowie! Przykładowo: rzucenie palenia przez 40. rokiem życia o ok. 90% zmniejsza ryzyko chorób wywołanych tytoniem [9]. W przypadku profilaktyki raka piersi szczególnie ważne są zdrowa dieta, unikanie alkoholu, aktywność fizyczna i masa ciała w normie.

Zmagasz się z nadmiernymi kilogramami? Sprawdź artykuł, który może być pomocny: Gen otyłości – czy naprawdę istnieje? Poradnik Manuka.

A co regularnymi z badaniami? Nie lekceważ ich! Szybkie wykrycie zmiany to w wielu przypadkach szansa na pełne wyleczenie. Jak podkreślają eksperci w broszurze „12 sposobów na zdrowie. Europejski Kodeks Walki z Rakiem” (podczas opisywania profilaktycznej mammografii): 

„Wczesne rozpoznanie daje ponad 90% szans przeżycia kolejnych pięciu lat po diagnozie [9]”. 

Trzeba jednak mieć świadomość, że coś jest nie tak – na szczęście już wiesz, w jaki sposób sprawdzić swój biust.

Niech październik również dla Ciebie stanie się miesiącem profilaktyki w kierunku raka piersi – umów się na USG lub mammografię, weź udział w którejś z kampanii informacyjnych, zapisz w kalendarzu regularne samobadanie. A może zachęcisz bliskie kobiety do tego, by wspólnie umówić się do lekarza? To może być piękny wstęp do cudownego wspólnego dnia i dalszego zdrowego życia!

 

Źródła:

[1] www.zwrotnik.b-cdn.net/wp-content/uploads/2017/06/Europejski-Kodeks-Walki-z-Rakiem-2017.pdf

[2] www.zwrotnikraka.pl/rozowy-pazdziernik-miesiac-swiadomosci-raka-piersi/

[3] www.zwrotnikraka.pl/jak-wykonac-badanie-piersi/

[4] www.breastcancer.org/about-breast-cancer/breast-cancer-awareness-month

[5] www.marszrozowejwstazki.pl/

[6] www.dotykamwygrywam.pl/

[7] www.zwrotnikraka.pl/dziaramy-dla-dziewczyn-walk-in-charytatywny/

[8] www.zwrotnikraka.pl/her2-low/

[9] www.zwrotnik.b-cdn.net/wp-content/uploads/2017/06/Europejski-Kodeks-Walki-z-Rakiem-2017.pdf

[10] www.zwrotnikraka.pl/kalendarz-badan-profilaktycznych-kobieta-mezczyzna/

[11] www.dotykamwygrywam.pl/samobadanie

[12] www.zwrotnikraka.pl/zmiana-guzek-zgrubienie-piersi/

[13] www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/334587,mammografia-przygotowanie-do-badania-przebieg-kiedy-robic-kto-bez-skierowania

[15] www.mp.pl/onkologia/nowotwory/rak-piersi/diagnostyka/180174,wczesne-wykrywanie-raka-piersi,1