Pszczoły zamieszkiwały naszą planetę na długo przed pojawieniem się człowieka i wciąż odgrywają ogromną rolę w całym ekosystemie. Produkują miód, którym chętnie dzielą się z ludźmi, ale ich znaczenie jest znacznie większe. Albert Einstein powiedział kiedyś, że gdy znikną pszczoły, ludzkość przeżyje jeszcze maksymalnie 4 lata. Mimo że jest to dość odważne stwierdzenie, nie należy umniejszać roli, jaką te owady odgrywają w całym naszym życiu.

• Jaka jest rola pszczół
• Co pszczoły robią dla ludzi?
• Wpływ pszczół na naturę
• Dlaczego pszczoły są potrzebne?

Jaka jest rola pszczół?

Rola pszczół w ekosystemie jest fundamentalna i niestety wciąż niedoceniana. Wszyscy wiemy, że dzięki pszczołom możemy jeść pyszny miód, ale to nie wszystko, co dla nas robią. Te pracowite owady są odpowiedzialne za zapylanie niemal 80% roślin stanowiących pożywienie dla człowieka i innych zwierząt.

Maja Lunde w swojej powieści „Historia pszczół” przedstawia apokaliptyczną wizję świata w 2098 roku. Świata, w którym ze względu na działalność człowieka i postęp cywilizacyjny nie pozostała ani jedna pszczoła. W tym świecie niemal wszyscy ludzie już od najmłodszych lat (zaczynają jako 8-latkowie) ręcznie zapylają kwiaty, z których później wyrosną gruszki. 

Tysiące ludzi, których jedyną życiową powinnością jest spędzanie każdego dnia na drabinie i przenoszenie pyłku z jednego kwiatu na drugi. Po zapyleniu ci sami ludzie zbierają drogocenne gruszki, które są jedynymi owocami, które istnieją w tym świecie. Wszystko, co kiedyś robiły za nas pszczoły, spadło na ludzi i nikt nie jest z tego powodu zadowolony. I choć „Historia pszczół” to tylko fikcja, pokazuje, jak może wyglądać świat, w którym zabrakło pszczół.

Co pszczoły robią dla ludzi?

Nie bez powodu istnieje powiedzenie „pracowity jak pszczoła”. Pszczoły pracują nieustannie i dzielą się z człowiekiem efektami tej pracy – produktami pszczelimi. Człowiek ma od pszczół nie tylko miód, ale także pyłek, propolis, pierzgę czy wosk. Zabieramy niemal każdy element wystroju ula, żeby wykorzystać go później jako żywność, kosmetyk, element aromaterapii czy część przedmiotu (np. świece z wosku pszczelego).

Nowozelandzkie pszczoły tworzą także jedyny w swoim rodzaju i wyjątkowy miód manuka, który zyskuje obecnie coraz większą popularność. Gdyby nie pożyteczne pszczoły, nie mielibyśmy możliwości jego skosztowania.

Pszczoły zapewniają nam jednak również inną żywność. Dzięki zapylaniu, warzywa i owoce wydają więcej plonów, są większe, ładniejsze i smaczniejsze. Warto wspomnieć także o dzikich pszczołach, ponieważ nie tylko pszczoły miodne biorą udział w zapylaniu. 

Rolnicy doceniają pszczoły również z powodów bardziej przyziemnych. Brak pszczół lub zbyt mała ich liczba na obszarach rolnych powoduje w efekcie zmniejszenie przychodów dla rolnika. Globalna wartość ekonomiczna wynikająca z faktu zapylania roślin przez pszczoły jest szacowana w milionach euro.

Bez zapylania roślin przez pszczoły, plony byłyby stanowczo mniej pokaźne

Wpływ pszczół na ekosystem

Wciąż jeszcze zbyt mało osób rozumie, jak wielki jest wpływ pszczół na naturę. Proces zapylania jest ważny nie tylko dlatego, że dzięki temu mamy pożywienie. Jest niebywale istotny dla całego ekosystemu, ponieważ daje możliwość utrzymania bioróżnorodności, która ma szczególne znaczenie zwłaszcza teraz – gdy ginie wiele gatunków roślin i zwierząt. 

Pszczoły są także niezastąpione w zachowaniu gatunków roślin owadopylnych. Mają cechę zwaną „wiernością kwiatową”, co oznacza, że zbierają pokarm z jednego gatunku rośliny tak długo, aż zakwitnie. Pszczoły zapylają także rośliny wczesną wiosną, co ma szczególne znaczenie – wówczas nie ma bowiem jeszcze zbyt wielu innych owadów zapylających.

Dlaczego pszczoły są potrzebne?

Od pracy pożytecznych pszczół zależy istnienie większości roślin na świecie. Jeśli ich zabraknie, w ekosystemie pojawi się ogromna wyrwa nawet wówczas, gdyby to ludzie przejęli rolę zapylaczy (jak w powieści „Historia pszczół”). Bez pszczół zginęłoby jeszcze więcej gatunków, a dieta człowieka stałaby się uboga i bardzo droga. Innymi słowy, jeśli pszczoły wyginą, grozi nam potężna katastrofa ekologiczna.

Dlatego tak ważne jest, aby chronić pszczoły, ponieważ wskutek destrukcyjnej dla nich działalności człowieka już teraz są zagrożone wyginięciem. Możemy pomóc tym małym owadom choćby sadząc w ogrodzie lub na balkonie rośliny, które pszczoły lubią. To mały gest, który pozwoli uratować nie tylko populację pszczół, ale i cały otaczający nas świat przyrody.