Czy odkładasz pieniądze „na czarną godzinę”? Według danych CBOS tylko 54% Polaków ma oszczędności [1]. Najczęściej brak takiego zabezpieczenia ma związek ze zbyt niskimi dochodami lub dużymi wydatkami [2]. To realne problemy – jednak nawet one nie powinny powstrzymywać Cię przed oszczędzaniem chociażby minimalnych kwot. Sprawdź, jak zaplanować budżet domowy w nowym roku, żeby zgromadzić oszczędności i poprawić swoje bezpieczeństwo finansowe!

 

1. Budżet domowy – podsumuj finanse z poprzedniego roku
2. Ustal cele finansowe – kiedy i jak oszczędzać?
3. Jak ustalić cele finansowe? Przykłady
4. Wypróbuj popularne metody oszczędzania
5. Metoda 50/30/20
6. Automatyczne oszczędzanie
7. Wyzwanie 52 tygodni
8. Buduj fundusz awaryjny i poduszkę finansową krok po kroku
9. Pytania i odpowiedzi na temat budżetu domowego i oszczędzania
10. Jakie są najczęstsze błędy w zarządzaniu budżetem domowym?
11. Jak skutecznie oszczędzać na rachunkach domowych?
12. Czy każdy może inwestować?
13. Jak się przygotować na nieprzewidziane wydatki?

Budżet domowy – podsumuj finanse z poprzedniego roku

Prowadzisz już budżet domowy, spisujesz wydatki i wpływy? Świetnie – najważniejszy krok za Tobą. Łatwiej będzie Ci teraz zrobić podsumowanie roku i stworzyć plan oszczędzania (nie tylko od zera, lecz także na kolejne cele) oraz zarządzania wydatkami. 

Od czego zacząć? Na początek szczerze odpowiedz na takie pytania jak:

• Ile dokładnie masz pieniędzy (np. konta bankowe, gotówka, inwestycje, kruszec)?
• Ile co miesiąc wpływa na Twoje konto (np. wypłata, premia, dodatki, zasiłki, prezenty)?
• Jakie masz zobowiązania i do kiedy musisz je spłacić (np. kredyty, pożyczki)?
• Ile wyniosły całkowite wydatki w poprzednim roku?
• Jak miesięcznie rozkładały się wydatki (np. wyższe w grudniu, niższe w styczniu)?
• Na co wydajesz najwięcej pieniędzy (np. jedzenie, mieszkanie, rozrywka)?
• Czy masz za sobą impulsywne zakupy?
• Czy masz kupione rzeczy, z których nie korzystasz?
• Czy są jakieś wydatki, których żałujesz?
• Czy masz fundusz awaryjny (oszczędności na nieprzewidziane wydatki) i poduszkę finansową (oszczędności, dzięki którym przetrwasz 3–12 miesięcy bez dochodu)?
• Czy masz już określone priorytety i cele finansowe?

A co, jeśli… Nie masz pojęcia, na co uciekają Twoje pieniądze, a odpowiedzi na te pytania wydają Ci się niemal niemożliwe? Na początek spróbuj po prostu przejrzeć konta bankowe, umowy kredytowe oraz podliczyć gotówkę zgromadzoną w domu.

Później zajmij się spisywaniem wszystkich wydatków i wpływów. To pierwszy krok do tego, by zapanować nad swoimi finansami. Po miesiącu zyskasz wstępny obraz sytuacji, a po kwartale będzie on już znacznie pełniejszy. Świadomość, jak dysponujesz pieniędzmi, jest kluczowa dla całego procesu budżetowania i oszczędzania – nie pomijaj więc tego etapu.

Takie zestawienie wydatków i wpływów najlepiej prowadzić regularnie, przez cały rok. Na początek do prowadzenia budżetu domowego wystarczą nawet kartka i długopis, gdzie wypiszesz najważniejsze kategorie. Możesz też skorzystać z dostępnych pomocy, np. arkuszy kalkulacyjnych (stwórz własny lub znajdź wzór w internecie) czy aplikacji mobilnych. Dzięki temu dowiesz się, ile i na co wydajesz pieniądze, jak dużo potrzebujesz „żeby przeżyć” i które wydatki można ewentualnie zmniejszyć. 

Ustal cele finansowe – kiedy i jak oszczędzać?

Zastanów się dokładnie, jaki jest stan Twoich finansów i co chcesz osiągnąć w nowym roku. Spłata długów, zbudowanie poduszki finansowej, a może inwestowanie?

Oto najważniejsze pojęcia, które przydadzą Ci się podczas planowania budżetu domowego i pomogą w określeniu celów rocznych:

• fundusz awaryjny – oszczędności na nieprzewidziane wydatki (np. zepsuta pralka, nagła wizyta u lekarza) w wysokości 2000–5000 zł,
• fundusz celowy – oszczędności na konkretne wydatki, które czekają Cię w przyszłości (np. prezent na wesele, OC samochodu),
• poduszka finansowa – oszczędności, dzięki którym przetrwasz 3–12 miesięcy bez dochodu, np. po utracie pracy czy w trakcie choroby,
• kredyt konsumencki – kredyty i pożyczki na różne zobowiązania, np. samochód, sprzęt RTV, meble (celowe lub gotówkowe),
• kredyt hipoteczny – kredyt na budowę, zakup lub remont nieruchomości,
• inwestycje finansowe – działania, których celem jest pomnożenie kapitału (część wiąże się z ryzykiem, więc pieniądze można też stracić).

Praktyczna wskazówka: Według wielu ekspertów finansowych (np. Marcina Iwucia [4]) warto przemyśleć następującą kolejność: fundusz awaryjny -> spłata kredytów konsumenckich -> budowa poduszki finansowej -> nadpłacanie kredytu hipotecznego / oszczędzanie na emeryturę / inwestycje. Jeśli masz więc kredyty konsumenckie, najpierw zbuduj fundusz awaryjny, a później zajmij się spłatą tych zobowiązań. Nie buduj poduszki finansowej i nie inwestuj jeszcze na tym etapie, na to przyjdzie czas.

Jak ustalić cele finansowe? Przykłady 

Jeśli wiesz już, na którym etapie finansowym jesteś, znacznie łatwiej będzie Ci ustalić dokładne cele. Przydatna może być np. metoda SMART, którą stosuje się szczególnie w biznesie [5]. Według jednej z jej wersji cel powinien być:

• S – specyficzny,
• M – mierzalny,
• A – ambitny,
• R – realny,
• T – określony w czasie.

Jak przełożyć to na swój budżet domowy? Oto przykładowe cele finansowe z zastosowaniem zasady SMART:

1. Do 1 listopada zbuduję fundusz awaryjny w wysokości 5000 zł (po 500 zł miesięcznie), zamiast Odłożę jakieś pieniądze „na czarną godzinę”.
2. Do 1 grudnia spłacę kredyt gotówkowy na meble w wysokości 10000 zł (po ok. 910 zł miesięcznie), zamiast Postaram się spłacić niektóre kredyty.
3. Ograniczę wydatki na przyjemności z 500 zł miesięcznie na 250 zł miesięcznie, zamiast Będę mniej wydawać.
4. Wszystkie premie miesięczne w 2025 roku (szacunkowo 10000 zł) przeznaczę na nadpłatę kredytu hipotecznego zamiast Nadpłacę kredyt hipoteczny.

Cele mają być ambitne, a jednocześnie osiągalne – nie porywaj się z motyką na słońce. Lepiej spłacać albo odkładać chociaż 100 zł miesięcznie (jeśli właśnie takie masz możliwości) niż snuć nierealistyczne plany, które będą Cię tylko frustrować. Razem z określeniem celów finansowych zastanów się jednak, jak zamierzasz je osiągnąć. 

Wypróbuj popularne metody oszczędzania

Oto popularne metody odkładania i zarządzania wydatkami, dzięki którym łatwiej zapanować nad pieniędzmi. Możesz wykorzystać je bez względu na to, ile zarabiasz.

Metoda 50/30/20

Ten sposób prowadzenia budżetu domowego to dobre rozwiązanie na start, ponieważ nie zakłada radykalnego cięcia wydatków. Na czym polega? Podziel finanse, którymi miesięcznie dysponujesz (wszystkie dochody), na 3 kategorie i spisuj wszystkie wydatki:

• 50% – podstawowe potrzeby, m.in. jedzenie, czynsz, rachunki, leki, samochód.
• 30% – zachcianki i przyjemności, m.in. jedzenie na mieście, rozrywka, podróże.
• 20% – spłata kredytów, pożyczek i innych zadłużeń oraz oszczędzanie. 

W razie potrzeby możesz podejść do zasady 50/30/20 elastycznie i zmieniać proporcje, np. obniżyć kwotę na zachcianki i odkładać/spłacać więcej. Pamiętaj jednak, by nie obniżać części przeznaczonej na oszczędzanie i spłatę długów.

Automatyczne oszczędzanie

Automatyczne oszczędzanie to popularny sposób na odkładanie pieniędzy. W zależności od Twojego banku masz do dyspozycji różne rozwiązania, przede wszystkim:

• ustawienie automatycznego przelewu stałej kwoty na konto oszczędnościowe (np. 1000 zł zaraz po wpłynięciu wypłaty, aby nie wydać tych pieniędzy),
• procent od każdej transakcji na konto oszczędnościowe (np. 5% od każdego zakupu),
• zaokrąglanie końcówek (np. gdy zapłacisz 99 zł, 1 zł trafia na konto oszczędnościowe).

Dzięki takim opcjom pieniądze właściwie odkładają się same – bez Twojego zaangażowania. Nawet jeśli to niewielkie kwoty, w ciągu roku zbiera się całkiem spora suma.

Wyzwanie 52 tygodni

Jeśli chcesz nauczyć się regularności i przy okazji odłożyć trochę pieniędzy, wypróbuj wyzwanie 52 tygodni. W każdym tygodniu oszczędzasz kwotę numeru tygodnia, czyli:

• 1. tydzień – 1 zł,
• 2. tydzień – 2 zł,
• 3. tydzień – 3 zł,
• 10. tydzień – 10 zł,
• 23. tydzień – 23 zł,
• 52. tydzień – 52 zł.

W ten sposób bez większego wysiłku oszczędzisz w sumie 1378 zł. Możesz też podwoić kwotę i zebrać 2756 zł. 

Buduj fundusz awaryjny i poduszkę finansową krok po kroku

Już wiesz, czym różnią się fundusz awaryjny i poduszka finansowa. To 2 różne rodzaje oszczędności, dzięki którym zwiększysz swoje bezpieczeństwo finansowe. Przykładowy schemat, który pomoże Ci w tym krok po kroku:

1. Określ miesięczne dochody oraz wydatki – ustal minimalną miesięczną kwotę, której potrzebujesz do przetrwania bez żadnego dochodu.
2. Policz, ile pieniędzy potrzebujesz na życie przez 3–12 miesięcy (dopasuj liczbę miesięcy do swojej sytuacji życiowej, np. choroby przewlekłe, doświadczenie zawodowe, dzieci) – ta kwota to wysokość Twojej poduszki finansowej.
3. Zbuduj fundusz awaryjny w wysokości 2000–5000 złotych – najlepiej trzymać te pieniądze, np. na koncie oszczędnościowym z jednym bezpłatnym przelewem miesięcznie.
4. Zajmij się budową poduszki finansowej – część pieniędzy trzymaj w dość łatwo dostępnym miejscu, a z czasem część ulokuj w bezpieczniejszych inwestycjach.
5. Monitoruj stan swoich finansów i reaguj na bieżąco, uwzględniając nowe koszty (np. po narodzinach dziecka wysokość potrzebnej poduszki finansowej może wzrosnąć, a po wykorzystaniu funduszu awaryjnego w pierwszej kolejności trzeba znów go uzupełnić). 

Przykładowe wyliczenia dla 6-miesięcznej poduszki finansowej przy kosztach życia równych 8000 zł (potrzebujesz więc 48000 zł).

Miesięczna kwota oszczędności	Czas potrzebny na zgromadzenie 48000 zł
500 zł	8 lat
1000 zł	4 lata
2000 zł	2 lata
3000 zł	16 miesięcy
4000 zł	1 rok

 

Pytania i odpowiedzi na temat budżetu domowego i oszczędzania

Co jeszcze warto wiedzieć o budżecie domowym i odkładaniu pieniędzy? Sprawdź odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania!

Jakie są najczęstsze błędy w zarządzaniu budżetem domowym?

Głównym problemem jest brak finansowej świadomości (czyli brak wiedzy na temat dokładnych wpływów i wydatków). Aby odzyskać kontrolę nad swoimi finansami, najlepiej więc wszystko spisywać. Wśród innych błędów znajdują się też m.in. nierealistyczne lub niekonkretne cele oszczędnościowe, brak funduszu awaryjnego, kompulsywne zakupy oraz nadmierne korzystanie z kredytów konsumenckich. 

Jak skutecznie oszczędzać na rachunkach domowych?

Najlepszym rozwiązaniem jest wykupienie tylko tego, z czego naprawdę korzystasz (być może nie potrzebujesz tak wysokiego abonamentu lub dostępu do kilku serwisów streamingowych). Przyda się też racjonalne podejście do oszczędzania energii i wody. Warto również przemyśleć zmianę dostawcy lub negocjować stawki.

Czy każdy może inwestować?

Inwestycje są dostępne dla każdego. Zanim jednak zajmiesz się inwestowaniem, warto spłacić kredyty konsumenckie i odłożyć minimum fundusz awaryjny. Pamiętaj również, że większość inwestycji wiąże się z ryzykiem (możesz nie tylko zyskać, lecz również stracić).

Jak się przygotować na nieprzewidziane wydatki?

Awaria samochodu, drogie leki, zalanie sąsiada… To tylko niektóre sytuacje, które mogą wymagać dodatkowych pieniędzy. Warto mieć więc fundusz awaryjny (środki „nie do ruszenia” w wysokości 2000–5000 zł), a później stopniowo budować poduszkę finansową.

Wydaje Ci się, że nie umiesz oszczędzać? Nie udało Ci się nauczyć tego w dzieciństwie? Spokojnie, dasz radę! Badania wskazują, że aż 35,4% osób wyrobiło nawyk oszczędzania dopiero w dorosłym życiu (a 37,6% wyniosło go z domu) [3]. Spisuj wydatki, ustal cele finansowe i wejdź w nowy rok z pozytywną energią.

Źródła

[1] https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2023/K_046_23.PDF
[2] https://krd.pl/centrum-prasowe/informacje-prasowe/2024/oprocentowane-konta-nieruchomosci-i-kryptowaluty-tak-polacy-pomnazaja-oszczednosci
[3] https://igte.pl/wp-content/uploads/2022/10/Ekspertyzy-IGTE-6_2022_Oszczedzanie-Polakow-%E2%80%93-praktyka-zrodla-nawykow-mozliwosci-i-uwarunkowania.pdf
[4] https://marciniwuc.com/poduszka-bezpieczenstwa-pytania-i-odpowiedzi/#budowac-poduszke-finansowa-czy-splacic-kredyt
[5] https://doskonaleniewsieci.pl/Upload/Artykuly/2_1/formulowanie_celow_wg_smart.pdf