Chociaż nawet połowa mężczyzn po 55. roku życia zmaga się z andropauzą [1], wciąż mało kto otwarcie porusza ten temat – szczególnie podczas rozmów z kolegami czy partnerką. Niewielu panów przyznaje, że dotknęło ich „męskie przekwitanie”. W świecie, w którym rządzą stereotypy, trudno przecież zaakceptować spadek testosteronu i jego konsekwencje. 

Jak radzić sobie ze zmianami hormonalnymi, jakich objawów się spodziewać i co zrobić, żeby zadbać o zdrowie – fizyczne i psychiczne? Sprawdź, na czym polega andropauza i dlaczego warto otwarcie o niej mówić!

1. Andropauza – co to jest i jak wpływa na mężczyzn?
2. Czy można porównać andropauzę do menopauzy?
3. Objawy andropauzy – na co zwrócić uwagę?
4. Andropauza a życie intymne – jak zrozumieć zmiany?
5. Andropauza – objawy psychiczne. Z czym może zmagać się mężczyzna?
6. Dlaczego wsparcie partnera podczas andropauzy jest kluczowe?
7. Jak rozmawiać o andropauzie? Poznaj sposoby na udaną komunikację
8. Kiedy warto udać się do specjalisty?
9. Andropauza – najczęstsze pytania i odpowiedzi

• Do jakiego lekarza z andropauzą?
• Czy urolog i androlog to to samo?
• Jak sprawdzić, czy mam andropauzę?
• Jak długo trwa andropauza?

Andropauza – co to jest i jak wpływa na mężczyzn?

Z wiekiem męski organizm się zmienia. Wpływają na to nie tylko naturalne procesy starzenia się, lecz także mnóstwo innych czynników takich jak styl życia. Zmiany stają się szczególnie zauważalne po pięćdziesiątce, gdy mężczyzna zaczyna tracić swój młodzieńczy wigor niemal w każdej dziedzinie życia.

Andropauzę obserwuje ok. 50% panów po 55. roku życia. Im późniejszy wiek, tym ten odsetek jest wyższy [1]. To proces, w trakcie którego dochodzi do zmian hormonalnych. Systematycznie osłabia się czynność jąder i spada poziom męskich hormonów płciowych, z czym wiążą się różne objawy (m.in. w sferze seksualnej, fizycznej i emocjonalnej). 

Jednocześnie zmiany hormonalne nie zachodzą gwałtownie, więc nie każdy mężczyzna odczuwa ich skutki. Według różnych źródeł poziom testosteronu spada o 0,5–1% rocznie [2, 3].

Kto jest bardziej narażony na andropauzę oraz jej szybszy i intensywniejszy przebieg? Specjaliści wymieniają tu głównie czynniki związane ze stylem życia i stanem zdrowia:

• otyłość,
• nadciśnienie,
• palenie papierosów,
• picie alkoholu,
• mała aktywność fizyczna,
• przetworzone jedzenie,
• stosowanie niektórych leków.

Czy można porównać andropauzę do menopauzy?

Badacze wciąż nie są zgodni, czy… w ogóle można mówić o andropauzie – niektórzy eksperci negują istnienie tego pojęcia. Nie chcą porównywać go też z kobiecym odpowiednikiem tego okresu w życiu, a więc klimakterium.

Dlaczego? W przypadku menopauzy sprawa jest jasna: czynność jajników ustaje całkowicie, a wraz z nią – kobieca płodność. Człon „pauza” doskonale więc tu pasuje. U mężczyzn sytuacja jest inna: jądra do końca życia produkują plemniki, które najczęściej są zdolne do zapłodnienia (chociaż jakość nasienia może spadać).

Nie ulega jednak wątpliwości, że z upływem lat zarówno kobiecy, jak i męski organizm zmaga się z różnorodnymi zmianami. Warto więc otwarcie mówić o tym etapie w życiu i po prostu lepiej go poznać. To wyzwanie dla związku, jednak wzajemne wsparcie daje ogromną siłę do tego, by wspólnie stawić czoła upływającemu czasowi. 

Objawy andropauzy – na co zwrócić uwagę? 

„Męskie klimakterium” swoimi objawami trochę przypomina kobiecą menopauzę – przynajmniej w niektórych aspektach. Objawy andropauzy dotyczą różnych sfer życia i mogą obejmować:

• spadek sił witalnych, zmęczenie,
• zmniejszenie masy mięśniowej,
• niepokój, drażliwość, 
• uczucie przewlekłego zmęczenia,
• utratę poczucia własnej wartości,
• kłopoty z pamięcią i koncentracją,
• zmniejszenie owłosienia,
• kołatanie serca,
• zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej,
• problemy w sferze seksualnej (np. z erekcją).

Co ciekawe, uderzenia gorąca przypisywane tylko menopauzie często pojawiają się u mężczyzn z andropauzą, a pocenie się jest dla nich kolejnym wstydliwym problemem. Nic dziwnego, że dla wielu mężczyzn to wymagający emocjonalnie czas.

Andropauza a życie intymne – jak zrozumieć zmiany?

Spadek testosteronu ma realny wpływ na sprawność seksualną oraz satysfakcję z intymności. W końcu to właśnie ten hormon jest w dużej mierze odpowiedzialny za tę sferę męskiego życia. 

Dla wielu mężczyzn to problemy z erekcją, spadek libido czy przedwczesny wytrysk są najtrudniejszymi do zaakceptowania objawami andropauzy. Jednocześnie bardzo rzadko skłaniają do wizyty u specjalisty – najczęściej z powodu uczucia wstydu. W końcu nie pasują do tak powszechnego stereotypu „mężczyzny macho”, który zawsze jest gotowy do działania. 

Problemy w sferze seksualnej często rzutują też na związek, głównie z obawy o niezadowolenie partnerki czy kompromitację w łóżku. Unikanie zbliżeń bywa mylnie odczytywane jako niechęć do dalszego budowania relacji. 

To nierzadko też ten moment, w którym mężczyzna szuka sobie młodszej partnerki, a często kochanki. Czasami chce udowodnić, że to nie w nim leży problem. Innym razem obawia się oczekiwań kobiet w swoim wieku, które zwykle mają już konkretne doświadczenia. 

Warto jednak uświadomić sobie, że dojrzała miłość – szczególnie w przypadku wieloletnich związków – różni się od tej namiętnej, znanej z początków relacji. Odpowiednia komunikacja i chęć zrozumienia z obu stron to szansa na wiele kolejnych lat satysfakcjonującego życia seksualnego. Tym bardziej że często wystarczy odpowiednio dobrana terapia hormonalna. Dobrym rozwiązaniem jest również wizyta w gabinecie seksuologa, który najlepiej zidentyfikuje podłoże problemów i pomoże im zaradzić. 

Andropauza – objawy psychiczne. Z czym może zmagać się mężczyzna?

Zmiany hormonalne wiążą się także z wystąpieniem objawów psychicznych. Mężczyzna nie do końca rozumie, co się z nim dzieje, a akceptacja nowej rzeczywistości często przychodzi z ogromnym trudem. W końcu jeszcze niedawno organizm był pełen energii, seks kojarzył się tylko z przyjemnością, a sylwetka wyglądała dobrze nawet bez planu treningowego. 

Niektórym mężczyznom trudno poradzić sobie z narastającym gniewem pojawiającym się w trakcie andropauzy, a agresja często jest skierowana w kierunku innych mężczyzn.

„Pojawia się lęk przed utratą przymiotów młodości, sprzeciw, a nawet złość. Dojrzali mężczyźni, zamiast uznać swoje duże doświadczenie za atut, zaczynają rywalizować z młodszymi mężczyznami” – podkreśla w wywiadzie dla „Vogue” seksuolog dr n. med. Robert Kowalczyk [2].

Męskie przekwitanie to również czas, gdy rośnie ryzyko depresji. Sprzyjają jej przede wszystkim obniżenie nastroju i spadek poczucia własnej wartości. Tymczasem mężczyźni nie są uczeni rozpoznawania i wyrażania własnych emocji oraz identyfikowania konkretnych potrzeb, dlatego rzadko zgłaszają się po pomoc. Często do wizyty u specjalisty skłaniają ich partnerki, które widzą, że coś jest nie tak. 

Dlaczego wsparcie partnera podczas andropauzy jest kluczowe?

Zauważalne zmiany w wyglądzie, mniej energii i siły, problemy z seksualnością… To tylko niektóre kwestie, z którymi zmagają się osoby w wieku 50+. Bardzo trudno poradzić sobie z nimi szczególnie w świecie, w którym każdy za wszelką cenę chce zatrzymać czas, a kult młodości jest silniejszy niż kiedykolwiek. 

Eksperci zwracają uwagę, że ten moment bywa również „być albo nie być” dla związku:

„Czas zmian hormonalnych, który przypada na drugą połowę średniej dorosłości, to trudny okres także dla funkcjonowania związku. Może tutaj dojść bowiem do rozstania lub wzmocnienia wzajemnej relacji” [4].

W jaki sposób zadbać o związek, podnieść partnera na duchu i zacieśnić relację – by w okresie andropauzy stała się głębsza i silniejsza niż kiedykolwiek?

Wbrew powszechnie krążącej opinii także mężczyźni potrzebują codziennego wsparcia i zrozumienia, a także dobrego słowa i komplementów. Wciąż pokutuje jednak przekonanie, że muszą być silni i samodzielnie radzić sobie z problemami. Z tego powodu zamykają się w sobie, a satysfakcja ze związku (i z życia) stale się obniża. W okresie męskiego klimakterium to partnerka może więc wyjść z inicjatywą.

Pozytywne emocje w związku pomagają odzyskać wiarę w siebie i swoje możliwości, przywrócić dawną pewność siebie, a także wzmocnić poczucie bezpieczeństwa i przynależności. Badania wykazały również, że jakość relacji może wpływać na intensywność odczuwania objawów andropauzy [4].

Jak rozmawiać o andropauzie? Poznaj sposoby na udaną komunikację

O menopauzie mówi się coraz więcej, natomiast o andropauzie – prawie wcale. Pora odczarować ten temat tabu chociaż w swojej relacji. Jak rozmawiać z drugą połówką, żeby zadbać o udaną komunikację?

Jeśli to Ty przechodzisz właśnie andropauzę:

1. Nie wstydź się mówić o swoich objawach, uczuciach i emocjach.
2. Mów ze swojej perspektywy i podawaj konkretne przykłady. 
3. Nie obwiniaj partnerki i nie wyżywaj się na niej.
4. Nie bój się prosić o pomoc, to nie jest oznaką słabości.

Jeśli to Twój partner przechodzi właśnie andropauzę:

1. Oferuj swoją obecność i aktywnie słuchaj.
2. Nie krytykuj wyglądu czy sprawności seksualnej partnera.
3. Pamiętaj o miłych słowach i komplementach.
4. Szanuj granice partnera, nie rób nic na siłę.

Warto również zadbać o wspólny czas – okres andropauzy może być świetnym momentem, by razem spróbować czegoś nowego. Taniec, squash, nauka języka… To tylko niektóre pomysły.

Wspólna aktywność doda relacji energii i pomoże odciągnąć myśli od nieprzyjemnych objawów. Stanie się też pretekstem do rozmowy, szczególnie jeśli codzienne obowiązki utrudniają znalezienie chwili dla siebie.

Kiedy warto udać się do specjalisty?

Męskie klimakterium – podobnie jak menopauzę – można leczyć. W tym celu stosuje się hormonalną terapię zastępczą. Tak naprawdę do lekarza warto udać się od razu, gdy pojawią się niepokojące objawy. Specjalista zleci konkretne badania i poszuka przyczyny, a później pomoże dopasować indywidualne leczenie. 

Andropauza – najczęstsze pytania i odpowiedzi

Co jeszcze warto wiedzieć o andropauzie? Sprawdź najczęściej zadawane pytania na temat męskiego klimakterium. 

Do jakiego lekarza z andropauzą?

Z symptomami andropauzy najlepiej udać się do androloga, który skupia się przede wszystkim na zdrowiu płciowym mężczyzn. 

Czy urolog i androlog to to samo?

Urolog i androlog to dwie różne specjalizacje, chociaż często jeden lekarz może zajmować się obiema dziedzinami. Urolog skupia się na układzie moczowym (również kobiet), a androloga można określić „ginekologiem dla mężczyzn”.

Jak sprawdzić, czy mam andropauzę?

Jeśli masz objawy sugerujące andropauzę (m.in. problemy z erekcją, spadek libido, spadek masy mięśniowej, drażliwość, uderzenia gorąca, mniej energii), lekarz zleci badania – przede wszystkim poziom testosteronu.

Jak długo trwa andropauza?

Trudno precyzyjnie określić czas trwania andropauzy. Według niektórych ekspertów trwa ona już do końca życia, ponieważ poziom testosteronu stale, sukcesywnie się obniża. Dla innych okres andropauzy kończy się w chwili rozpoczęcia hormonalnej terapii zastępczej. 

Zmiany hormonalne to naturalna konsekwencja wieku. I chociaż niektóre objawy andropauzy wciąż są uznawane za wstydliwe (zupełnie niepotrzebne), dobrze podejść do tematu z akceptacją i otwartością. W końcu starzenie się to przywilej!

Źródła:

[1] www.journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/54629

[2] www.vogue.pl/a/rozmowa-o-andropauzie-z-andrologiem-dr-lukaszem-kupisem-i-seksuologiem-dr-robertem-kowalczykiem

[3] www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?2097

[4] Jarecka Karolina, Jakość związku a objawy menopauzalne u kobiet i andropauzalne u mężczyzn, Polskie Forum Psychologiczne, 2017, tom 22, numer 2, s. 219-241.

www.pacjent.gov.pl/aktualnosc/andropauza-kiedy-mezczyzna-przekwita

www.centrumdobrejterapii.pl/materialy/seks-po-50-roku-zycia/

www.damianbrela.com/andropauza/

www.zwierciadlo.pl/psychologia/522794,1,andropauza-czyli-mezczyzna-pod-wieczor-zycia.read

www.umb.edu.pl/photo/pliki/WNoZ_jednostki/wnoz-z-zintegrowanej-opieki-medycznej/monografie/biopsychospoleczne_aspekty_okresu_starzenia_sie_mezczyzn.pdf

www.endokrynologia.net/poradnik-pacjenta/wpis/andropauza-i-hipogonadyzm-niedobor-meskich-hormonow

Szpak Rafał i in., Relacje partnerskie w okresie klimakterium, Ginekol Pol. 2010, 81, 115-119.